نقش و ارزیابی تصمیمات سیاسی – اقتصادی – اجتماعی در تحولات جمعیتی سمنان

توزیع جمعیت در یک کشور را می توان با استفاده از اطلاعات به دست آمده از سرشماری ها مورد مطالعه قرار داد. در یک قرن اخیر، ظهور کلان شهرها و مناطقی با تراکم جمعیتی بالا، نیاز به داشتن آگاهی درست از توزیع جمعیت و تجزیه و تحلیل آن را موجب شده است. اگرچه مسأله جمعیت از دیر باز مورد توجه محققان بوده، اما رشد بی رویه جمعیت در کشورهای درحال توسعه و پیامدهای اجتماعی - اقتصادی و سیاسی آن در دهه های اخیر، نظر بسیاری از پژوهشگران را به مسأله جمعیت و تغییرات کمی و کیفی آن معطوف ساخته است. با وجود دیدگاههای متفاوتی که درمورد نقش جمعیت و برنامه ریزی توسعه وجود دارد، مطالعات جمعیتی و استفاده کاربردی از آن در اکثر برنامه ریزی ها، اهمیت ویژه ای یافته است. پایه و اساس این مطالعات جمعیتی، آمارهای حیاتی است که بر مبنای اعداد و ارقام به دست آمده از جمعیت است. چنانچه این اعداد و ارقام درست نبوده و یا نارسایی داشته باشد، محاسبات جمعیتی ما و به تبع آن شناخت تغییر و تحولات و مقایسه شاخص های جمعیتی که نقش کلیدی در توسعه دارند بی فایده خواهدبود. در حالی که به خاطر تنگناهای اقتصادی و معضلات اجتماعی و مسائل سیاسی که ریشه در افزایش جمعیت دارند باید نه تنها از تعداد، بلکه از چگونگی افزایش یا کاهشی که هر لحظه در جمعیت صورت می گیرد آگاه باشیم و این تغییرات و یا تحولات را برپایه آمارهای صحیح محاسبه کنیم. اصطلاح « دموگرافی» به معنی « جمعیت شناسی» ، عبارت از مطالعه حجم ، ترکیب ، ساختمان ، رشد و توسعـه جمعیت های انسانی است. به عبارت دیگر می توان جمعیت شناسی را مطالعه ساختمان و حرکات جمعیت های انسانی و روابط متقابلی که میان پدیده های جمعیتی و عوامل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی زیستی وجـود دارد تعریف کرد. درواقع جمعیت شناسی، جمعیت انسانی را از دو دیدگاه کمی و کیفی موردمطالعه قرار می دهد. در جمعیت شناسی ناگزیر هستیم که شناخت خود را از کم و کیف جمعیت، ابعاد جمعیت، افزایش جمعیت، حرکات جمعیت، باروری، مرگ و میر، مهاجرت و ... گسترش دهیم. از این روی برخی سازمان های رسمی برای گردآوری آگاهی های آماری در همه کشورهــای جهان به وجود آمده اند. سازمان هایی از قبیل مراکز آمارهای ملـی، موسسه هـای جمعیت شناسـی، ادارات ثبت احـوال و سازمان های نمونه گیــری آمـاری به گردآوری داده های مربوط به جمعیت اقدام می کنند. همه داده های جمعیتی در یک مرکز گردآوری شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد تا برای استفاده سازمان های اجرایی و مراکز تصمیم گیری و نهادهای پژوهشی آماده شود و این سازمان ها بتوانند برای سیاستگذاری و برنامه ریزی از آمارها و داده های گردآوری شده بهره گیرند. واضح است که دولتهـا بدون در دست داشتن آمارهای جمعیتی بویژه در کشورهایی که باشتاب فزاینده جمعیت مواجـه هستند نمی توانند اقدام درستی انجام دهند. در برنامه ریزی های توسعه ملی، داشتن آمارهای مربوط به جمعیت ابزار اساسی و بنیادی تصمیم گیری های دولت محسوب می شود.